Illich-ek idatzitako hiru kapitulu irakurri ditugu klasea; La critica de las herramientas, el ritual el progreso eta la convivencialidad. Hiru kapitulu hauen inguruan galdera batzuk erantzun genituen eta klasean hausnartu genuen kaoitulu bakoitzean agertzen ziren ideiei buruz.
I. kapitulua. La critica de las herramientas
- Zer zentzu ematen dio Illich-ek "erreminta" kontzeptuari? Zein da "erreminten" helburua?Egungo eskola barruko "erreminta" seinalatuko zenuke? Zein da bere helburua?
Helburu batera heltzeko dispositiboa.
2. Produkzio eredu industrialean kontsumitzen dugun "merkantzia" (bai ondasun bezala ulertuta, bai zerbitzu abstraktu bezala) gure kabuz burutu dezakegun zeozer ordezkatzeko tendentzia dauka. Honela, kontsumitutako "merkantzia" hori nahi gabe oztopo bat bihurtzen da gure hasierako beharra asebetzeko. Hau irudikatzeko, Illich-ek bi "balore" motaz hitz egiten digu ("...-balorea" Vs "...-balorea"). Sakondu bi kontzeptu hauen inguruan eta saia zaitez hezkuntzari loturiko adibide bat jartzen.
Aldaketaren balorea (eskuz idaztea eta ibiltzea) eta erabileraren balorea (automobila erabiltzea eta ordenagailua erabiltzea idazteko). Hezkuntzan, umeen berezko ikasteko motibazioa abaitua izan daiteke.
3. Zein da Illich-en iritzia eskolaren eta ikaskuntzaren artean? Noiz esan dezakegu gizarte bat "eskolatua" (sociedad escolarizada) dagoela?
Illich-en ustez, ikasteko ez zara eskolara joan behar, eskolan estatuarentzat ikasten duzulako eta ez zuretzat. Illich-ek ez zituen nahi horrelako instituzioak. Eskola enresa bat bezala funtzionatzen du eta alienatuta (zer egiten ari zauden ez jakitea) zaude.
4. Illich-en arabera zer da eskola eta zer da egiten duena gure gizartearekiko?
Illich-en ustez, eskola "polarizante" da, haren funtzionamendua bereizketa berri bat sustatzen duelako.
5. Bizitzaren medikalizazioaren harira, Illich-ek hurrengo ideia azaltzen du: "En una sociedad colonizada por la medicina, la experiencia de dolor se transforma: se vuelve un problema técnico, carente de significado personal y cultural, un indicador de la necesidad de consumir mercancías y no del sufrimiento como encuentro consciente con lo inevitable" (36.orr)
Gure kabuz ikasi behar dugu eta ez bakarrik instituzioetatik.
6. Illich-ek adierazten du: "hay un monopolio industrial cada vez que la herramienta industrial priva de la libertad de hacer y atrofia las capacidades innatas de acción, como desplazarse, sanar y aprender. El monopolio industrial afecta a la imaginación del público: expande el supuesto de que la única manera de alcanzar cualquier objetivo es mediante el consumo de bienes y servicios" (37.orr) Egoera honek bultzatzen du "profesio" zehatz bat hedatzera, zein da? Zer da burutzen dutena? Orain, zu, maisu/maistra izango zaren heinean , nola kokatzen duzu zure burua horrelako baieztapen baten aurrean?
Hitz egiten duen profesio zehatz hori, expertua da. Paragrafo horretan teknokraziari buruz hitz egiten du.
II. kapitulua. El ritual del progreso
- Zer esaten du Illich-ek aurrerapen teknologikoen inguruan, hauek maila bat gainditzen dutenean? Zein da honen ondorioa eskolei dagokionez?
Tecnologia ez da aurrera pausuaren sinonimoa. Eskolak desberdintasunak ezjakintasuna bultzatzen du.
2. Zergatik sustatzen da zerbait teknologien hedakuntza nahiz eta beraien ondorio kaltegarriak nabariak izan? Honen adibideren jarriko zenuke hezkuntzaren arloan?
Interes ekonomiko batengatik. Ritualak eta mitoak.
3. Eskolaren izaera kontraproduktiboa ikusita, hezkuntza instituzionalek ez duela ziurtatzen ezagutzaren zabalkuntza ezta berdintasunaren sustapena ere; zein izango litzateke bere benetako zentzua ? Zein da honek bidaltzen dituen oinarrizko bi mezu?
Ezkutuko kurrikuluma. Desikasi behar da gure kabuz ikasi dezakeguna.
4. Zein da eskolaren papera baloreen instituzionalizazioan? Ikasleen gogamenean giza jarduerak ondasun bihur daitekeenaren ideia ezartzen du eta, beraz, balioak neurtu daitezke.
Ezagutza akotatua eta inkuantifikableak dire baloreak zenbatzen ditu.
5. Eskolaren funtzionamendu sinbolikoa ekonomia garaikidearen isla al da? Zein zentzutan gertatzen ari da hau?
Desirak beharretan bihurtzen ditu.
6. Illich-en aburuz, zein da Kapitalismoaren “mantra” aurrerapenaren harira?Zer da sortzen ari duena aurrerapenaren ideologiak?
Kapitalismoa eskolan ikasten da, eskolak etengabe prestatzen du kontsumitzeko.
7. Teknologien izaera sakratuaren adierazpen nagusia, Illichek aipatzen duen “teknologien agindua” -n imperatibo teknologiko izango luke bere oinarri diskurtziboa. Zertan datza kontzeptu hau? Nola lortuko zenuke gizartearen deseskolaratzearen aldarrikapenarekin?
Zerbait tenknologikoki egin ahal bada, egin behar da.
III. kapitulua. La convivencionalidad
Zein da illich-entzat zeremonia mito-poetikoen ondorioa? Eskola eta osasuna
Zer da proposatzen du alternatiba bezala? Irudimen sortzailea
Zer da illich-entzat “bizikidetasun” printzipioa (convicencialidad)?
Indibiduaren, haren instrumentuen eta gizartearen artean harremanak sortzeko bide ez
menderatzaileak imajinatzeko aukera da. Gure buru zapladua ikusten dugunean ez da
conviventziala.
Illich-ek bi harreman mota irudikatzen ditu bere ingurugiroarekin? Zeintzuk? Zertan
oinarritzen da bakoitzak?
Erabilera autonomoa: valor de uso duena, ikasteko kapazitatea, ibiltzea,...
Heteronomoa: Valor de cambio (kotxea, eskola, ospitala,...)
“Bizikidetasun gizarteak” (sociedad convivencial) ekoizpen heteronomo guztia ezabatu
beharko luke? Nolako itzulpena izango luke honek hezkuntzan?
Eskola moldatu behar da eta teknologiaren erabilpena murriztu eta kontrolatu. Sinergia bat
sortu behar da heteronomia eta autonomiaren artean.
Illich-ek esaten du ekoizpenaren modu heteronomoaren suntsitzeak, bi neurri aurrera
eramatea eskatzen dituela? Zeintzuk dira horiek?
Mugak jartzea instituzioei (eskola), sustatzea beste herramienta konbibentzialak (telefonoa,
redes postales). Bibliotekak eta parkeak oso convivencialak dira, ez zaude ezertara behartua.
Zertan datza “Bizikidetasun gizarteak” hori sortzeko neurri bakoitza?
Bi neurri. Adostasun komunitarioa egitea.
Zer dakar deseskolaratzeak?
Alternatiba bat sortu eskolarentzat, erabaki politiko bat hartzea bermatzea.